Ozorkowskie studnie dawniej i dziś
Ozorków to 17-tysięczne miasto leżące w centralnej części Polski na pograniczu Równiny Łowicko-Błońskiej na obszarze Niziny Środkowomazowieckiej oraz Wysoczyzny Łaskiej będącej denudacyjną równiną morenową wchodzącą w skład Niziny Południowowielkopolskiej. Miasto położone jest na wysokości 122 – 156 m n.p.m. w górnym biegu rzeki Bzury. Biorąc pod uwagę aspekt tektoniczny Ozorków leży na skraju niecki mogileńsko-łódzkiej wypełnionej osadami mezozoicznymi z okresu kredy. Na obszarze Ozorkowa pod naprzemianlegle ułożonymi warstwami kenozoicznych piasków, żwirów i iłów występują mezozoiczne wapienno-margliste utwory z okresu górnej kredy poprzecinane szczelinami wodonośnymi. Poniżej znajdują się osady piaskowcowo-piaszczyste z czasu dolnej kredy oraz wapienie i iły z okresu jury. Ułożenie utworów kredowych w rejonie Ozorkowa przypomina „zatokę” wcinającą się w osady jurajskie.
Powyższy przekrój geologiczny przebiega wzdłuż linii zachód – wschód. Teren miasta znajduje się w części oznaczonej literami A – B. Specyficzne (nieckowate) ułożenie warstw skalnych sprawia, że charakterystycznym zjawiskiem jest występowanie wód wgłębnych pod znacznym ciśnieniem hydrostatycznym. Wody wypełniające warstwę skał przepuszczalnych między warstwami skał nieprzepuszczalnych, w których po przewierceniu górnej warstwy wypływają samoczynnie na powierzchnię ziemi nazywamy artezyjskimi. Jeżeli woda wznosi się wyżej, lecz nie wydobywa się z głębi ziemi, wody takie określa się jako subartezyjskie.
Biorąc pod uwagę opracowanie J. Świstka, wykonane w latach 1962 – 1965 dla potrzeb Powiatowej Rady Narodowej Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Łęczycy, na terenie Ozorkowa znajdowało się 51 studzien. Wykorzystanie tych wód głównie przez zakłady przemysłowe i komunalne doprowadziło do znacznego obniżenia ciśnienia hydrostatycznego. Obecnie w krajobrazie miasta widoczne jest kilka studni publicznych oraz należących do prywatnych właścicieli. Ozorkowskie studnie zasługują na bliższe zainteresowanie, w związku z tym zamieszczam krótką charakterystykę wybranych. Prezentowane zdjęcia przedstawiają stan z lat 1927 – 1928 oraz obecny. Pomiar temperatury wód z dni: 27 listopada 2024 r. (wykonany przeze mnie) oraz z 26 stycznia 1928 r. (wykonany przez J. Samsonowicza). Do wyników tych pomiarów należy jednak podchodzić dość ostrożnie, gdyż należy wziąć pod uwagę wydajność studzien, wpływ i stopień dokładności przyrządów, różnorodne stany atmosferyczne czy porę roku.
…
Damian Kaźmierczak
Dalszy ciąg artykułu znajdziecie Państwo w styczniowym wydaniu magazynu TALENTS.
